Ακριβή μου ενέργεια! – Ποιος φταίει για το χάος;

Σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, οι πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου αποδεικνύουν, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η Ευρώπη έχει ήδη καταστεί όμηρος της Gazprom και του Βλαντιμίρ Πούτιν, τουλάχιστον όσον αφορά στην ενέργεια.

Με την άποψη αυτή δείχνουν να συμφωνούν δε η Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και όσοι δήλωναν αντίθετοι με την εμβάθυνση των σχέσεων και, κυρίως, με τον αγωγό Nord Stream 2.

«Η Ρωσία έχει ήδη μια ιστορία αξιοποίησης της ενέργειας ως μέσου άσκησης πίεσης, ως πολιτικού όπλου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Τζο Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, ο οποίος βρέθηκε στις Βρυξέλλες.

Η Μόσχα έχει, βεβαίως, διαφορετική άποψη. «Είμαστε πεπεισμένοι πως αυτή η εκτίμηση είναι λανθασμένη», είπε ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου, Ντμίτρι Πεσκόφ. Ως απόδειξη, μάλιστα, έφερε την εντολή που έχει δοθεί προκειμένου να αυξηθούν, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, οι εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. 

Πούτιν: Εσείς φταίτε!

Την ίδια στιγμή, το σύνολο των κυβερνήσεων (όπως αυτή τη Γερμανίας) και των εταιρειών (όπως η ιταλική Eni) οι οποίες έχουν συμβόλαια με την Gazprom διαβεβαιώνουν ότι ο ρωσικός κρατικός «γίγαντας» εκπληρώνει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις του, όπως προβλέπουν τα προβλεπόμενα σε αυτά.

Στην υπόθεση ενεπλάκη ευθέως και ο ίδιος ο Πούτιν, με τις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη. Σε αυτές, ούτε λίγο ούτε πολύ, επέρριψε στην ΕΕ την κατηγορία για την κρίση, επικαλούμενος δύο λόγους: Αφενός, επειδή αρνήθηκε τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια και επιχείρησε να βασιστεί στην προσφορά της αγοράς και, αφετέρου, επειδή – σύμφωνα με τον Ρώσο πρόεδρο – επικρατεί απόλυτη σύγχυση αναφορικά με την αποκαλούμενη «πράσινη μετάβαση».

Οι επικριτές της Ρωσίας, ωστόσο, επιμένουν. Όπως σημειώνει, άλλωστε, ο Πίτερ Απς σε ανάλυσή του στο Reuters, «οι σχετιζόμενες με τη Ρωσία ενεργειακές κρίσεις έχουν παράδοση στους χειμώνες της Ευρώπης».

Φέρνει δε ως παράδειγμα τα όσα συνέβησαν τον Ιανουάριο του 2009, όταν η κρίση στις σχέσεις Ρωσίας και Ουκρανίας (μια από τις πολλές…) είχε γίνει αισθητή σε 18 ευρωπαϊκές χώρες, με ελλείψεις και αυξήσεις τιμών που διήρκεσαν μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία. 

Ο Nord Stream 2 στο απόσπασμα

Σήμερα, ωστόσο, στην «εξίσωση» έχουν προστεθεί δύο ακόμη παράγοντες, οι οποίοι σε ένα βαθμό συνδέονται μεταξύ τους. Ο ένας είναι ο περιβόητος αγωγός Nord Stream 2 και ο άλλος τα όρια της Gazprom να αυξήσει την παραγωγή της – και, κατά συνέπεια, τις εξαγωγές της προς την Ευρώπη.

Όσον αφορά στον πρώτο, πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται πως η εν εξελίξει κρίση αποτελεί την ιδανική ευκαιρία για τη Μόσχα να αποδείξει στους Ευρωπαίους ότι η μοναδική επιλογή που έχουν για να μην… πεινάσουν ενεργειακά τον επικείμενο χειμώνα είναι να δώσουν το πράσινο φως για τη λειτουργία του συγκεκριμένου αγωγού το συντομότερο δυνατό.

Κι αυτό διότι με τα 55 δις. κυβικά που μπορεί να μεταφέρει ετησίως θα λύσει τα προβλήματα και θα διασφαλίσει σταθερότητα και υπερεπάρκεια.

Από την άλλη, όμως, δεν λείπουν εκείνοι που αμφισβητούν την ικανότητα της Gazprom να αυξήσει την παροχή, ακόμη και στην (ασφαλώς υποθετική) περίπτωση που ο Nord Stream 2 άρχιζε να λειτουργεί από αύριο. 

Η Gazprom δεν μπορεί…

«Οι δηλώσεις του κ. Πούτιν (για αύξηση των παραδόσεων) μπορεί να πρόσφεραν κάποια ανακούφιση στην αγορά.

Όμως, σήμερα, η εσωτερική αγορά της Ρωσίας παραμένει πολύ σφιχτή, με τα αποθέματα να είναι σε χαμηλά επίπεδα, την παραγωγή να φτάνει ήδη στα όριά της και τον χειμώνα να πλησιάζει και στη Ρωσία, περιορίζοντας αντικειμενικά τις εξαγωγικές της δυνατότητες», όπως εκτιμά η Αντελίν βαν Χούτε, του Economist Intelligence Unit.

Για τον λόγο αυτό, όπως προβλέπει η ίδια, «οι τιμές στην Ευρώπη είναι μάλλον απίθανο να υποχωρήσουν σημαντικά εντός του 2021».

Με την εκτίμηση αυτή δεν συμφωνεί, ωστόσο, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας. Για του λόγου το αληθές, ο διευθυντής της, Φατίχ Μπιρόλ, δηλώνει πεισμένος ότι η Ρωσία διαθέτει τα αναγκαία εργαλεία ώστε να ανακουφίσει την Ευρώπη, εξάγοντας άμεσα μεγαλύτερες ποσότητες.

Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, την κάλεσε να αποδείξει στην πράξη ότι αποτελεί ένα «αξιόπιστο εταίρο».

«Δεν λέω ότι θα το κάνουν, αλλά εάν θέλουν έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν», είπε χαρακτηριστικά, μιλώντας στους Financial Times. 

Τελικά, ποιος φταίει;

Από όλα τα παραπάνω, είναι προφανές ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα «blame game» ανάμεσα στους παράγοντες της αγοράς ενέργειας, που προσπαθούν να ρίξουν ο ένας στον άλλο την ευθύνη για την κρίση και την έκρηξη των τιμών, που «πονάνε» τους καταναλωτές και προμηνύουν έναν εξαιρετικά δύσκολο χειμώνα.

Για την ώρα δε, ουδείς μπορεί να διακριβώσει πού ακριβώς βρίσκεται η κύρια αιτία: Στα παιχνίδια των Ρώσων, στις αστοχίες της ΕΕ, στις αντικειμενικές ελλείψεις, στη μετάβαση στην «πράσινη» εποχή, το χρηματιστήριο ρύπων ή, απλώς, στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς; Ή, μήπως, στον συνδυασμό όλων των παραπάνω;

Πηγή: ΟΤ