Η οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας βρέθηκε στο επίκεντρο αφιερώματος του Bloomberg, υπό τον εύγλωττο τίτλο: «Η επώδυνη δεκαετία αναμόρφωσης της Ελλάδας δικαίωσε αυτούς που την πίστεψαν». Με αφετηρία το 2015, όταν η χώρα έμοιαζε έτοιμη να καταρρεύσει, το δημοσίευμα καταγράφει τα βήματα που οδήγησαν στη σημερινή αναγέννηση.

Τον Σεπτέμβριο του 2015, ο Καναδός επενδυτής Πρεμ Γουάτσα επέλεξε την Ελλάδα για να γιορτάσει την 30ή επέτειο της Fairfax Financial. Αν και η επιλογή φάνταζε παράδοξη – η Ελλάδα ήταν στο χείλος της χρεοκοπίας και πιθανής εξόδου από το ευρώ – η εταιρεία του όχι μόνο διατήρησε τις θέσεις της στη χώρα, αλλά τις αύξησε. Ο ίδιος δήλωσε πως ποτέ δεν σκέφτηκε να αποχωρήσει, παρά τον φόβο που επικρατούσε τότε.

Μια δεκαετία αργότερα, οι αποδόσεις των επενδύσεών του υπερδιπλασιάστηκαν. Η χώρα που αντιμετώπισε πρωτοφανή λιτότητα, βαθιά ύφεση και απομόνωση από τις αγορές, σήμερα αναπτύσσεται ταχύτερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και πετυχαίνει δημοσιονομικά πλεονάσματα. Παράλληλα, η Ελλάδα είναι μία από τις έξι χώρες της Ε.Ε. που εμφάνισαν πλεόνασμα το 2024.

Το δημόσιο χρέος παραμένει υψηλό, αλλά οι όροι αποπληρωμής το καθιστούν διαχειρίσιμο, ενώ ξένες επενδύσεις αυξάνονται. Η UniCredit είναι μια από τις τελευταίες που στήριξαν την Ελλάδα. Ακόμα και Έλληνες που είχαν μεταναστεύσει, επιστρέφουν σταδιακά, καθώς βλέπουν νέες ευκαιρίες.

Ο Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, χαρακτήρισε την πορεία της χώρας «ιστορία επιτυχίας». Η Fairfax, με επενδύσεις σε Eurobank, Eurolife, Grivalia και άλλες εταιρείες, πέτυχε αύξηση αποτίμησης από 2,2 δισ. ευρώ σε 5 δισ. Ο Γουάτσα, γνωστός και ως «Γουόρεν Μπάφετ του Καναδά», είχε εντοπίσει την προοπτική ήδη από το 2013.

Οι πρώτες επενδύσεις ήταν γεμάτες ρίσκο. Οι πολιτικές αναταραχές, οι διαμαρτυρίες και οι επαναλαμβανόμενες εκλογές καθυστέρησαν τις μεταρρυθμίσεις. Το 2015, ο Αλέξης Τσίπρας, αν και εκλέχθηκε υποσχόμενος κατάργηση του μνημονίου, τελικά συμφώνησε σε σκληρή προσαρμογή. Ο Γουάτσα τον συνάντησε προσωπικά: «Είσαι ακριβώς το είδος επενδυτή που χρειάζεται η Ελλάδα», του είπε ο τότε πρωθυπουργός.

Η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Το ΑΕΠ έχει ανακτηθεί, αλλά η Ελλάδα παραμένει μεταξύ των φτωχότερων χωρών της Ε.Ε. Οι μέσοι μισθοί είναι χαμηλοί και η ανεργία στους νέους παραμένει υψηλή. Ωστόσο, έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα για τη φορολογική συμμόρφωση και τη μείωση της παραοικονομίας.

Ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης σημείωσε πως η χρήση ψηφιακών μέσων και νέων τεχνολογιών, όπως τα drones στους ελέγχους, μείωσε δραστικά το φορολογικό κενό. Το 2018, η απόκλιση εσόδων από τον ΦΠΑ ήταν 25,4%, ενώ το 2022 είχε πέσει στο 13,7%.

Καθοριστικό ρόλο στην ανάκαμψη έπαιξε και η αναδιάρθρωση του χρέους. Με την επέκταση των λήξεων και περίοδο χάριτος, οι ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες έως το 2070 υπολογίζονται στο 6,2% του ΑΕΠ – το πιο ευνοϊκό προφίλ στην Ευρώπη.

Ο Δημήτρης Τσάκωνας, επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ, εξηγεί ότι η Ελλάδα πια εκπέμπει αξιοπιστία. Τα ελληνικά 10ετή ομόλογα έχουν απόδοση περίπου 3,30% – από 44,2% το 2012. «Τώρα οι διεθνείς συνομιλητές μας ακούνε με ενδιαφέρον», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Πίσω από τους αριθμούς όμως, παραμένουν οι ανθρώπινες ιστορίες: οικογένειες που δυσκολεύονται, νέοι που εργάζονται για 800 ευρώ, επιχειρηματίες που επανεκκίνησαν από την αρχή. Η ανάκαμψη είναι υπαρκτή, αλλά άνιση.

Η σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη, οι έρευνες για αγροτικές επιδοτήσεις και η παρουσία λαϊκιστικών κομμάτων στη Βουλή υπενθυμίζουν ότι τα διαρθρωτικά προβλήματα δεν έχουν λυθεί. Η Στέλλα Λαδή, καθηγήτρια δημόσιας πολιτικής, επισημαίνει ότι χρειάζονται θεσμικές αλλαγές για βιώσιμη ανάπτυξη.

Το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης είναι η επιστροφή του ανθρώπινου κεφαλαίου. Το 2023, περισσότεροι Έλληνες γύρισαν πίσω από όσους έφυγαν – για πρώτη φορά από το 2009. Ο Νικόλας Μουρτζανός, που έζησε στις ΗΠΑ, επέστρεψε για να ιδρύσει επενδυτικό ταμείο: «Για πρώτη φορά, υπάρχουν πραγματικές ευκαιρίες», λέει.

Η ελληνική κρίση άφησε όμως παρακαταθήκη και στην Ευρώπη. Ο Γιάννης Στουρνάρας υπενθύμισε πως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας και η ιστορική φράση του Μάριο Ντράγκι «ό,τι χρειαστεί» για το ευρώ, είναι απότοκα εκείνης της περιόδου.

Ο ίδιος ο Ντράγκι, μιλώντας στην Αθήνα την 1η Ιουλίου, είπε χαρακτηριστικά: «Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι μπράβο στον ελληνικό λαό».

Η ιστορία της κρίσης έγινε και υπόμνηση για το μέλλον. Όπως σημειώνει ο οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, Μιχάλης Αργυρού, «Μάθαμε να είμαστε πιο ρεαλιστές. Η Ελλάδα δεν είναι πλέον στο γκρεμό, αλλά η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί».

Ο Γουάτσα, από την πλευρά του, παραμένει πιστός. «Βάλαμε πολλά λεφτά στην Ελλάδα. Και δικαιωθήκαμε».