Η επένδυση ύψους 1,3 δισ. ευρώ της ολλανδικής ASML στη γαλλική εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης Mistral αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές κινήσεις στον ευρωπαϊκό τεχνολογικό χώρο, καθώς συνδέει δύο από τις πλέον δυναμικές επιχειρήσεις της ηπείρου. Η συμφωνία δεν έχει μόνο οικονομική αλλά και στρατηγική σημασία: σε μια εποχή όπου η Ευρώπη αναζητεί «τεχνολογική κυριαρχία», προσφέρει ένα σπάνιο παράδειγμα συνεργασίας με όραμα, σε μια αγορά που κυριαρχείται από αμερικανικούς κολοσσούς.

Η ASML, παγκόσμιος ηγέτης στην παραγωγή μηχανών λιθογραφίας για μικροτσίπ, διαθέτει σχεδόν μονοπωλιακή θέση στην κατασκευή εξοπλισμού που απαιτείται για την παραγωγή υπερσύγχρονων ημιαγωγών. Η είσοδος της στον χώρο της Τεχνητής Νοημοσύνης μέσω της Mistral έχει στρατηγικό χαρακτήρα: δεν είναι ειδικός στην AI, αλλά αναζητεί πρόσβαση σε τεχνογνωσία που θα ενισχύσει τη δική της καινοτομία και θα της επιτρέψει να αξιοποιήσει καλύτερα το AI κύμα που αναδιοργανώνει τη βιομηχανία.

Για τη Mistral, η συμμετοχή της ASML ως «cornerstone investor» κατοχύρωσε μια νέα χρηματοδότηση ύψους 1,7 δισ. ευρώ, σε αποτίμηση 11,7 δισ. ευρώ. Η είσοδος ενός βιομηχανικού γίγαντα ενίσχυσε την εμπιστοσύνη άλλων μεγάλων επενδυτών, όπως η Nvidia, η Andreessen Horowitz και η DST Global, ενώ της δίνει και καλύτερη πρόσβαση στους κορυφαίους κατασκευαστές chips με τους οποίους η ASML συνεργάζεται στενά.

Παρά τη βαρύτητα της συμφωνίας, η κλίμακα παραμένει πολύ διαφορετική από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ενδεικτικά, η Anthropic συγκέντρωσε 13 δισ. δολάρια με αποτίμηση 183 δισ., ενώ η OpenAI φέρεται να επιδιώκει αποτίμηση μισού τρισ. δολαρίων και δαπάνες άνω των 100 δισ. μέχρι το 2029. Στην Ευρώπη, τέτοιες κινήσεις φαντάζουν δυσθεώρητες, καθώς η χρηματοδότηση μέσω θεσμικών κεφαλαίων (π.χ. συνταξιοδοτικών ταμείων) είναι ελάχιστη συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Η έκθεση Ντράγκι είχε επισημάνει την ανάγκη αύξησης επενδύσεων κατά 800 δισ. ετησίως, ώστε η ήπειρος να αποφύγει περαιτέρω υστέρηση.

Το χάσμα αυτό τονίζει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες AI, όπως η Mistral, πρέπει να κινηθούν διαφορετικά: πιο ανοικτά στην αρχιτεκτονική τους (με έμφαση στα open-source μοντέλα), πιο αποδοτικά στις δαπάνες και πιο στοχευμένα στους πελάτες-επιχειρήσεις. Αυτός ο συνδυασμός τις βοηθά να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν χωρίς να χρειάζονται τα τεράστια ποσά που αντλούν οι αμερικανικοί ανταγωνιστές.

Η συνεργασία ASML–Mistral δείχνει ότι η Ευρώπη μπορεί να δημιουργήσει δικούς της τεχνολογικούς «πρωταθλητές». Αντί να πωληθεί σε αμερικανικό όμιλο, όπως έγινε με αντίστοιχες ευρωπαϊκές start-ups (π.χ. η Silo AI στη Φινλανδία που εξαγοράστηκε από την AMD), η Mistral επιλέγει να παραμείνει ανεξάρτητη, με στήριξη ενός ηγέτη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Το γεγονός αυτό αποτελεί μήνυμα ότι η Ευρώπη δεν είναι καταδικασμένη να μένει πίσω, αλλά μπορεί – με τις κατάλληλες συμμαχίες – να διατηρήσει εταιρείες που γράφουν τη δική τους πορεία στη διεθνή σκηνή της Τεχνητής Νοημοσύνης.