Έμμεση  προτροπή για στρατηγικές επενδύσεις στις τράπεζες, πιθανότατα μέσα από κινητροδότηση (φορολογικά και άλλα κίνητρα)  φαίνεται πως απευθύνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία  ενέκρινε χθες επανεξέταση των τραπεζικών κανόνων της ΕΕ (κανονισμός για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις και οδηγία για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις). Οι νέοι αυτοί κανόνες θα διασφαλίσουν ότι οι τράπεζες της Ε.Ε θα καταστούν πιο ανθεκτικές σε ενδεχόμενους μελλοντικούς οικονομικούς κλυδωνισμούς, συμβάλλοντας παράλληλα στην ανάκαμψη της Ευρώπης από την πανδημία COVID-19 και στη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα.

Είναι προφανές πως η Κομισιόν θα αναζητήσει τρόπους οι τράπεζες να χρηματοδοτήσουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις επισημαίνοντας το πρόβλημα της αδυναμίας αξιολόγησης των επιχειρήσεων αυτών.

Από την άλλη πλευρά αναλογικά θα τοποθετούνται οι απαιτήσεις των εποπτών προς τις λιγότερο σημαντικές τράπεζες.

Στόχος είναι ισχυρότερα πιστωτικά ιδρύματα μέσα από κανόνες και ενιαίους δείκτες και λιγότερη πίεση για αύξηση της κεφαλαιακής επάρκειας που προσαυξάνει το κόστος της ύπαρξης των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, η ΕΕ ξεκίνησε εκτενείς μεταρρυθμίσεις των τραπεζικών κανόνων της για να αυξήσει την ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα της ΕΕ. Ένα από τα κύρια στοιχεία των μεταρρυθμίσεων συνίστατο στην εφαρμογή των διεθνών προτύπων που συμφώνησαν η ΕΕ και οι εταίροι της στη G20 στην Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας της Βασιλείας (BCBS), και συγκεκριμένα η λεγόμενη «μεταρρύθμιση της Βασιλείας III». Χάρη σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις μετά την κρίση, ο τραπεζικός τομέας της ΕΕ εισήλθε στην κρίση του COVID-19 σε πολύ πιο ανθεκτική βάση. 

Το νέο  πακέτο λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες του τραπεζικού τομέα και της οικονομίας της Ε.Ε.

Για παράδειγμα, θα ληφθούν υπόψη διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της οικονομίας της ΕΕ, όπως η σημαντική οικονομική συνεισφορά των μικρομεσαίων –οι περισσότερες από τις οποίες επί του παρόντος δεν αξιολογούνται. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ότι οι μακροπρόθεσμες και στρατηγικές συμμετοχές των τραπεζών της ΕΕ δεν θα αντιμετωπίζονται ως κερδοσκοπικές επενδύσεις.

Τέλος  θα διατηρηθεί η ικανότητα των τραπεζών της ΕΕ να χρηματοδοτούν στρατηγικούς κλάδους, όπως η κατασκευή αεροσκαφών και οι υποδομές, και να παρέχουν υπηρεσίες αντιστάθμισης κινδύνου σε ευρωπαίους πελάτες. Τέλος, η πρόταση εισάγει, μεταξύ άλλων, μεταβατικές ρυθμίσεις για στεγαστικά δάνεια κατοικιών χαμηλού κινδύνου.

Οι ελλείψεις

Ωστόσο, ενώ το συνολικό επίπεδο κεφαλαίων στις τράπεζες της ΕΕ είναι πλέον κατά μέσο όρο ικανοποιητικό, ορισμένα από τα προβλήματα που εντοπίστηκαν στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί.

Τα κύρια εκκρεμή στοιχεία της μεταρρύθμισης, που περιλαμβάνονται στη νέα συμπληρωματική δέσμη μέτρων, στοχεύουν στον περιορισμό της ικανότητας των τραπεζών να μειώσουν υπερβολικά τις κεφαλαιακές απαιτήσεις όταν χρησιμοποιούν εσωτερικά μοντέλα. Αυτό θα αυξήσει τη συγκρισιμότητα των δεικτών κεφαλαίου που βασίζονται στον κίνδυνο μεταξύ των τραπεζών και θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη σε αυτούς τους δείκτες και την ευρωστία του κλάδου συνολικά. Ταυτόχρονα, η μεταρρύθμιση αποσκοπεί στην απλούστευση του πλαισίου που βασίζεται στον κίνδυνο χάρη στην καλύτερη τυποποίηση στον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων.

Πέρα από την ανάγκη ολοκλήρωσης των μεταρρυθμίσεων της Βασιλείας ΙΙΙ που συμφωνήθηκαν σε διεθνές επίπεδο, έχουν επίσης εντοπιστεί αρκετές άλλες ελλείψεις στο τρέχον τραπεζικό πλαίσιο προληπτικής εποπτείας, το οποίο αντιμετωπίζει επίσης το σημερινό πακέτο.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του πακέτου

Το πακέτο περιέχει μια σειρά από σημαντικές βελτιώσεις στους υφιστάμενους κανόνες της ΕΕ για τις τράπεζες:

Πρώτον, εφαρμόζει πιστά τα εξαιρετικά στοιχεία της μεταρρύθμισης της Βασιλείας ΙΙΙ στην ΕΕ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ΕΕ και αποφεύγοντας σημαντικές αυξήσεις στις κεφαλαιακές απαιτήσεις. 

Αυξάνει επίσης την αναλογικότητα, ιδίως με τη μείωση του κόστους συμμόρφωσης, ιδίως για τις μικρότερες τράπεζες, χωρίς χαλάρωση των προτύπων προληπτικής εποπτείας.

Δεύτερον, εισάγει ρητούς κανόνες για τη διαχείριση και την εποπτεία περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβέρνησης κινδύνων (ESG), σύμφωνα με τους στόχους που ορίζονται στη στρατηγική της ΕΕ για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, και παρέχει στις εποπτικές αρχές τις απαραίτητες εξουσίες για την αξιολόγηση των κινδύνων ESG ως μέρος τακτικών εποπτικές αξιολογήσεις. 

Αυτό περιλαμβάνει τακτικά τεστ αντοχής για το κλίμα τόσο από τις εποπτικές αρχές όσο και από τις τράπεζες.

Τρίτον, αυξάνει την εναρμόνιση ορισμένων εποπτικών εξουσιών και εργαλείων. Οι επόπτες θα έχουν περισσότερες εξουσίες για να ελέγχουν εάν οι συναλλαγές είναι υγιείς και οι διευθυντές τραπεζών είναι κατάλληλοι και κατάλληλοι. Θα έχουν ενισχυμένες εξουσίες επιβολής κυρώσεων για την επιβολή κανόνων, ενώ θα έχουν επίσης καλύτερη εποπτεία περίπλοκων τραπεζικών ομίλων, συμπεριλαμβανομένων των fintechs. Οι σημερινές προτάσεις εισάγουν επίσης ελάχιστα πρότυπα για τη ρύθμιση και την εποπτεία των υποκαταστημάτων των τραπεζών τρίτων χωρών στην ΕΕ.

Οι νέοι κανόνες ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες της οικονομίας της ΕΕ.

Ειρήνη Σακελλάρη