Πιο εύκολη γίνεται η υποβολή δηλώσεων Φ.Π.Α. αφού δεν απαιτείται πλέον καταβολή του 40%. Οι φορολογούμενοι όμως θα πρέπει να εξοφλήσουν όλο το ποσό μέσα σε δύο μήνες, αλλιώς θα πρέπει να εντάξουν την εξόφληση στην πάγια ρύθμιση που ισχύει στο εξής για όλες τις οφειλές προς το Δημόσιο, με 12 δόσεις.

Ευνοϊκότερες για τους συνεπείς και ειλικρινείς φορολογούμενους και δυσμενέστερες για τους ασυνεπείς και τους κατ' εξακολούθηση φοροφυγάδες γίνονται πλέον οι διατάξεις για τον τρόπο καταβολής του ΦΠΑ που προκύπτει από την υποβολή περιοδικών δηλώσεων, καθώς επίσης και οι ρυθμίσεις για τον τρόπο εξόφλησης του ΦΠΑ που καταλογίζεται μετά από φορολογικό έλεγχο.

Ευνοϊκότερες γίνονται επίσης οι νέες διατάξεις καί για όσους δεν έχουν χρήματα να καταβάλουν άμεσα τον ΦΠΑ που προκύπτει από τις περιοδικές τους δηλώσεις, καθώς θα τούς παρέχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν τις δηλώσεις πληρώνοντας μόλις 10 ευρώ και στη συνέχεια να ρυθμίσουν την εξόφληση του υπόλοιπου ποσού ως ληξιπρόθεσμου χρέους έως και σε 12 μηνιαίες δόσεις. Θα τούς αντιμετωπίζουν δε ως οφειλέτες ληξιπρόθεσμων οφειλών και όχι ως παραβάτες της νομοθεσίας για τον ΦΠΑ.

Τι ίσχυε μέχρι τώρα

Βάσει της ισχύουσας μέχρι πρότινος νομοθεσίας, κάθε υπόχρεος σε ΦΠΑ είχε την υποχρέωση, ταυτόχρονα με την υποβολή της χρεωστικής περιοδικής δήλωσης, είτε να καταβάλει εφάπαξ τον οφειλόμενο ΦΠΑ είτε να πληρώσει μια προκαταβολή 40% και το υπόλοιπο 60% σε δύο ισόποσες μηνιαίες δόσεις, δηλαδή 30% μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα και 30% μέχρι το τέλος του μεθεπόμενου μήνα. Το ποσό καθεμιάς από τις δόσεις αυτές επιβαρυνόταν με προσαύξηση 2%. Αν δεν μπορούσε να πληρώσει ταυτόχρονα με την υποβολή της δήλωσης τουλάχιστο το 40% του οφειλόμενου ΦΠΑ, η δήλωση δεν γινόταν αποδεκτή και θεωρείτο ότι φορολογούμενος δεν την υπέβαλε.

Η νέα ρύθμιση

Με τη νέα ρύθμιση που τέθηκε ήδη σε ισχύ, καταργήθηκε η υποχρέωση του φορολογούμενου να καταβάλει άμεσα, με την υποβολή της περιοδικής δήλωσης, τουλάχιστον το 40% του οφειλόμενου φόρου. Τώρα πλέον προβλέπεται ότι ο υπόχρεος αρκεί να πληρώσει μόλις 10 ευρώ ταυτόχρονα με την υποβολή της περιοδικής δήλωσης για να γίνει αποδεκτή η υποβολή της.

Από κει και πέρα, το υπόλοιπο ποσό του οφειλόμενου ΦΠΑ πρέπει να καταβληθεί σε δύο δόσεις. Η πρώτη δόση πρέπει να καταβληθεί μέχρι το τέλος του μήνα στον οποίο υποβλήθηκε η δήλωση και η δεύτερη δόση μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα. Το ποσό της δεύτερης δόσης επιβαρύνεται με προσαύξηση 2%.

Η υποχρέωση άμεσης καταβολής τουλάχιστον του 40% του οφειλόμενου ΦΠΑ ταυτόχρονα με την υποβολή της περιοδικής δήλωσης, η οποία ίσχυε με το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς, λειτουργούσε για τουλάχιστον 250.000 επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες ως αντικίνητρο για την υποβολή περιοδικών δηλώσεων.

Οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι, είτε επειδή δεν είχαν την απαιτούμενη ρευστότητα για να καταβάλουν άμεσα το 40% του οφειλόμενου ΦΠΑ είτε επειδή απλώς δεν ήθελαν να δώσουν άμεσα το 40% του ΦΠΑ δεν υπεβαλλαν καν περιοδικές δηλώσεις.

Φορολογικοί έλεγχοι

Το αποτέλεσμα αυτής της συμπεριφοράς ήταν το Δημόσιο να τους αναζητεί εκ των υστέρων με χρονοβόρες διαδικασίες οι οποίες κατέληγαν στη διενέργεια προσωρινών φορολογικών ελέγχων από τους οποίους βεβαιώνονταν τα ποσά ΦΠΑ που δεν αποδόθηκαν λόγω μη υποβολής δηλώσεων, και επιπλέον καταλογίζονταν προσαυξήσεις 3,5% για κάθε μήνα εκπρόθεσμης καταβολής. Στη συνέχεια, βεβαίως, παρεχόταν η δυνατότητα στους φορολογούμενους να συμβιβαστούν καταβάλλοντας, σε 6 μηνιαίες δόσεις, τους βεβαιωθέντες φόρους και τις προσαυξήσεις μειωμένες στα 3/5 δηλαδή στο 2,1% για κάθε μήνα εκπρόθεσμης καταβολής.

Το γεγονός ότι η προηγούμενη νομοθεσία παρείχε τη δυνατότητα εξόφλησης του ΦΠΑ που βεβαιωνόταν μετά από προσωρινό έλεγχο σε 6 μηνιαίες δόσεις είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο πολλές επιχειρήσεις προτιμούσαν να μην υποβάλουν καν περιοδικές δηλώσεις και να εντοπιστούν μετά από μερικούς μήνες με προσωρινό έλεγχο, έστω κι αν αναγκάζονταν να πληρώσουν τα οφειλόμενα ποσά προσαυξημένα κατά 2,1% για κάθε μήνα εκπρόθεσμης καταβολής.

Με την κατάργηση της υποχρεωτικής καταβολής του 40% του οφειλόμενου ΦΠΑ ταυτόχρονα με την υποβολή της περιοδικής δήλωσης και με την θέσπιση ενός ελάχιστου καταβλητέου ποσού μόλις 10 ευρώ, η διαδικασία υποβολής της περιοδικής δήλωσης ουσιαστικά αποδεσμεύεται από τη διαδικασία εξόφλησης του φόρου. Τη στιγμή της υποβολής της δήλωσης, δηλαδή από την 1η μέχρι την 20η μέρα του μήνα που έπεται της φορολογικής περιόδου (τριμήνου ή μήνα), ο υπόχρεος μπορεί να πληρώσει είτε μόλις 10 ευρώ από τον οφειλόμενο ΦΠΑ είτε οποιοδήποτε άλλο μεγαλύτερο ποσό, το οποίο μπορεί π.χ. να αντιστοιχεί στο 2%, στο 5%, στο 10%, στο 20% στο 30%, στο 50%, στο 80%, στο 90% ή ακόμη και στο σύνολο της οφειλής που προκύπτει από την περιοδική δήλωση.

Πώς θα γίνεται τώρα η εξόφληση

Το ποσό της οφειλής που θα μείνει απλήρωτο κατά την υποβολή της δήλωσης θα μπορεί να εξοφληθεί με τους ακόλουθους εναλλακτικούς τρόπους:

α) εφάπαξ, χωρίς καμία προσαύξηση, εντός 10 ημερών από την λήξη της τελευταίας ημερομηνίας υποβολής της περιοδικής δήλωσης, δηλαδή μέχρι το τέλος του μήνα που έπεται της φορολογικής περιόδου.

β) σε 2 δόσεις, η πρώτη εκ των οποίων εντός 10 ημερών από την λήξη της τελευταίας ημερομηνίας υποβολής της περιοδικής δήλωσης, δηλαδή μέχρι το τέλος του μήνα που έπεται της φορολογικής περιόδου, και η δεύτερη μέχρι το τέλος του επομένου μηνός. Η δεύτερη δόση θα επιβαρύνεται με προσαύξηση 2%.

Οι νέες διατάξεις

Αναλυτικά, με τις νέες διατάξεις ορίζεται ότι:

α) Οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορούν να υποβάλλουν περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ, ακόμη και στην περίπτωση που αδυνατούν να πληρώσουν το σύνολο του οφειλόμενου φόρου, καταβάλλοντας μόνο το συμβολικό ποσό των 10 ευρώ. Ως προθεσμία για την εμπρόθεσμη υποβολή χρεωστικής περιοδικής δήλωσης ΦΠΑ, ορίζεται η 20η μέρα του μήνα που έπεται της φορολογικής περιόδου, αντί της 26ης ημέρας που ίσχυε μέχρι πρότινος. Π.χ. μια επιχείρηση που τηρεί βιβλίο εσόδων - εξόδων (απλογραφικό ή πρώην β' κατηγορίας) οφείλει να υποβάλει χρεωστική περιοδική δήλωση για το β' τρίμηνο του 2013 (για την φορολογική περίοδο Απριλίου-Ιουνίου 2013) το αργότερο μέχρι την 20η Ιουλίου 2013, αντί της 26ης Ιουλίου 2013 που προβλεπόταν με το προηγούμενο καθεστώς. Την ημέρα που θα υποβάλει τη δήλωση, π.χ. την 19η Ιουλίου, η επιχείρηση είναι υποχρεωμένη να πληρώσει ταυτόχρονα τουλάχιστον 10 ευρώ από το συνολικό ποσό του ΦΠΑ που προκύπτει με την περιοδική δήλωση.

Το υπόλοιπο οφειλόμενο ποσό, στην περίπτωση της εμπρόθεσμης δήλωσης, πρέπει να καταβάλλεται σε δύο δόσεις. Η πρώτη δόση πρέπει να αντιστοιχεί στο ποσό που υπολείπεται μέχρι το 50% της συνολικής οφειλής ΦΠΑ και να καταβάλλεται μέχρι το τέλος του μήνα κατά τον οποίο υποβλήθηκε η δήλωση. Η δεύτερη δόση πρέπει να εξοφλείται μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα. Το ποσό της δεύτερης δόσης θα επιβαρύνεται με προσαύξηση 2%.

Παράδειγμα

Στο παράδειγμα που προαναφέραμε, η επιχείρηση που θα υποβάλει την χρεωστική περιοδική δήλωση ΦΠΑ του β' τριμήνου του 2013 στις 19 Ιουλίου 2013, πληρώνοντας ταυτόχρονα την ελάχιστη προκαταβολή των 10 ευρώ, οφείλει να πληρώσει την πρώτη δόση μέχρι τις 31 Ιουλίου και την δεύτερη δόση μέχρι τις 31 Αυγούστου 2013. Το ποσό της πρώτης δόσης θα ισούται με το 50% του συνολικού οφειλόμενου ΦΠΑ μειωμένο κατά το ποσό της προκαταβολής που πληρώθηκε με την υποβολή της δήλωσης. Έτσι αν υποτεθεί ότι το συνολικό οφειλόμενο ποσό ΦΠΑ για την περίοδο Απριλίου-Ιουνίου 2013 είναι 1.000 ευρώ και η επιχείρηση πλήρωσε προκαταβολή μόλις 10 ευρώ στις 19 Ιουλίου μαζί με την υποβολή της περιοδικής δήλωσης, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η επιχείρηση υποχρεούται να πληρώσει άλλα 490 ευρώ μέχρι τις 31 Ιουλίου, ως πρώτη δόση, και επιπλέον 500 ευρώ προσαυξημένα κατά 2% μέχρι τις 31 Αυγούστου, ως δεύτερη δόση.

Οι επιχειρήσεις που δεν θα μπορούν να εξοφλήσουν εμπρόθεσμα τις 2 δόσεις θα έχουν το δικαίωμα να εντάξουν τη συνολική υπολειπόμενη ληξιπρόθεσμη οφειλή ΦΠΑ στην «πάγια ρύθμιση» τμηματικής καταβολής που προβλέπει τη δυνατότητα αποπληρωμής έως και σε 12 μηνιαίες δόσεις.

Αναγκαστική είσπραξη

Όσοι υπόχρεοι δεν τακτοποιήσουν τις ληξιπρόθεσμες οφειλές ΦΠΑ θα βρεθούν αντιμέτωποι με την επιβολή μέτρων αναγκαστικής είσπραξης, δηλαδή με κατασχέσεις καταθέσεων, εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων.

Σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης περιοδικής δήλωσης, το οφειλόμενο ποσό θα πρέπει να καταβάλλεται στο τέλος του μήνα για τον οποίο υπολογίζεται ο πρόσθετος φόρος. Και σ' αυτή την περίπτωση το ληξιπρόθεσμο χρέος ΦΠΑ που θα προκύπτει θα είναι δυνατό να υπαχθεί σε ρύθμιση τμηματικής καταβολής έως και σε 12 μηνιαίες δόσεις.

Αυστηροί έλεγχοι

β) Σε περίπτωση ελέγχου και επίτευξης συμβιβασμού με την Εφορία, δεν θα μειώνεται κατά 40% (στα 3/5) η μηνιαία προσαύξηση επί του καταλογισθέντος φόρου  και δεν θα παρέχεται η δυνατότητα καταβολής του κύριου και πρόσθετου φόρου σε 6 μηνιαίες δόσεις. Δηλαδή η μηνιαία προσαύξηση δεν θα μπορεί να μειωθεί από το 3,5% στο 2,1%, όπως γινόταν μέχρι πρότινος, το δε συνολικό ποσό που θα καταλογίζεται θα πρέπει να εξοφλείται εφάπαξ. Εφόσον ο φόρος και οι προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής που θα βεβαιώνονται μετά από τον έλεγχο δεν καταβληθούν εφάπαξ και εμπρόθεσμα, δεν θα είναι δυνατόν να υπαχθούν σε ρύθμιση τμηματικής εξόφλησης.

Συνεπώς, με το νέο νομοθετικό καθεστώς, ο φορολογούμενος που διαπιστώνεται ότι δεν υπέβαλε περιοδική δήλωση και ως εκ τούτου απέφυγε την καταβολή ΦΠΑ θα χρεώνεται με τον μη καταβληθέντα ΦΠΑ και επιπλέον με προσαύξηση 3,5% επί του μη καταβληθέντος ΦΠΑ για κάθε μήνα που πέρασε από την ημερομηνία που έπρεπε να υποβάλει την περιοδική δήλωση μέχρι την ημερομηνία που εντοπίστηκε η παράβαση. Επιπλέον, ο παραβάτης θα είναι υποχρεωμένος να εξοφλήσει εφάπαξ ολόκληρο το ποσό του ΦΠΑ και των προσαυξήσεων που του καταλόγισε ο έλεγχος της Εφορίας.

Σε περίπτωση που δεν μπορεί να πληρώσει το ποσό αυτό εφάπαξ δεν θα μπορεί να το εντάξει στην "πάγια ρύθμιση" ώστε να τακτοποιήσει την εξόφλησή του έως και σε 12 μηνιαίες δόσεις και η Εφορία θα έχει δικαίωμα να του επιβάλει κατασχέσεις σε εισοδήματα και περιουσιακά στοιχεία για να του αποσπάσει την οφειλή.

γ) Σε περίπτωση μη επίτευξης συμβιβασμού με την Εφορία και άσκησης προσφυγής από τον φορολογούμενο μετά από τακτικό ή προσωρινό φορολογικό έλεγχο θα βεβαιώνεται για καταβολή το 100% του κύριου και πρόσθετου φόρου, αντί του 50% που καταλογίζονταν μέχρι τώρα.

Τα συν και τα πλην του νέου τρόπου καταβολής

Τα πλεονεκτήματα της νέας ρύθμισης είναι τα ακόλουθα:

1)  Οι επιχειρήσεις δεν θα επιβαρύνονται υπέρμετρα σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα. Συγκεκριμένα, με το προηγούμενο σύστημα πλήρωναν μηνιαία προσαύξηση 2% για κάθε μία από τις 2 δόσεις στις οποίες καλούνταν να εξοφλήσουν το υπόλοιπο 60% που απέμενε μετά την προκαταβολή του 40% την οποία πλήρωναν άμεσα με την υποβολή των περιοδικών δηλώσεων. Με το νέο σύστημα θα πληρώνουν ως προκαταβολή ό,τι ποσό θέλουν και το υπόλοιπο θα έχουν το δικαίωμα να το εξοφλήσουν είτε εφάπαξ χωρίς προσαύξηση, είτε σε 2 δόσεις, εκ των οποίων θα επιβάλλεται προσαύξηση 2% μόνο στη μία.

2)  Οι επιχειρηματίες που δεν μπορούν να πληρώσουν εμπρόθεσμα τον οφειλόμενο ΦΠΑ λόγω έλλειψης ρευστότητας δεν θα απειλούνται με ποινικές διώξεις και με πολυετείς ποινές φυλάκισης για μη απόδοση του ΦΠΑ.

Επιπλέον δεν θα αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο δέσμευσης του 50% των τραπεζικών τους καταθέσεων και του συνόλου των περιουσιακών τους στοιχείων αν ο ΦΠΑ που δεν μπορούν να πληρώσουν είναι μεγαλύτερος από 150.000 ευρώ. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, τα αδικήματα της μη απόδοσης του ΦΠΑ τεκμηριώνονται κυρίως στις περιπτώσεις που έχει προηγηθεί η διενέργεια φορολογικών ελέγχων και έχει διαπιστωθεί η μη υποβολή περιοδικών δηλώσεων ΦΠΑ και συνακόλουθα η μη καταβολή του οφειλόμενου φόρου. Τεκμηριώνονται δηλαδή κυρίως με τους προσωρινούς ελέγχους, τους οποίους αντιμετωπίζουν σήμερα όσοι αναγκάζονται να μην υποβάλουν περιοδικές δηλώσεις επειδή δεν έχουν τη ρευστότητα για να καταβάλλουν την απαιτούμενη προκαταβολή του 40%.

Αντιθέτως, με το νέο σύστημα, αυτοί που δεν μπορούν να πληρώσουν θα έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν εμπρόθεσμα τις περιοδικές δηλώσεις πληρώνοντας μόνο τα 10 ευρώ και από τη στιγμή που θα έχουν βεβαιωθεί κανονικά τα οφειλόμενα ποσά, το μόνο που θα έχουν να αντιμετωπίσουν ως πρόβλημα θα είναι η μη εμπρόθεσμη εξόφληση κάποιου εναπομένοντος υπολοίπου.

Ουσιαστικά οι φορολογούμενοι που δεν θα πληρώνουν εμπρόθεσμα ένα οποιοδήποτε τμήμα από το συνολικό ποσό ΦΠΑ που θα έχει προκύψει από τις περιοδικές δηλώσεις τους θα αντιμετωπίζονται απλώς ως οφειλέτες ληξιπρόθεσμων χρεών, για τους οποίους οι διαδικασίες ποινικών κυρώσεων ενεργοποιούνται για ποσά άνω των 5.000 ευρώ, μετά την πάροδο τετραμήνου κι όχι άμεσα. Δεν θα αντιμετωπίζονται ως παραβάτες της νομοθεσίας για τον ΦΠΑ, δηλαδή δεν θα τους καταλογίζεται η αποφυγή πληρωμής ΦΠΑ, αδίκημα για το οποίο οι ποινές φθάνουν μέχρι την 20ετή κάθειρξη, αν τα οφειλόμενα ποσά είναι άνω των 75.000 ευρώ!

Από την άλλη πλευρά, το μειονέκτημα της νέας ρύθμισης είναι ότι τις ανεξόφλητες οφειλές ΦΠΑ που θα προκύπτουν μετά την πάροδο των προβλεπόμενων προθεσμιών, οι φορολογικές αρχές θα έχουν το δικαίωμα να τις διεκδικήσουν με τα λεγόμενα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης που προβλέπουν κατασχέσεις καταθέσεων, εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών φορολογουμένων. Οι φορολογούμενοι που δεν θα μπορούν να πληρώσουν θα είναι εκτεθειμένοι απέναντι σε τέτοια μέτρα.

Πάντως, όπως διαβεβαιώνουν από το υπουργείο Οικονομικών η ενεργοποίηση αυτών των μέτρων δεν θα είναι άμεση αλλά θα δίδεται περίοδος χάριτος στους οφειλέτες που δεν έχουν παρελθόν ασυνέπειας, προκειμένου να εξοφλήσουν τα χρέη τους από τον ΦΠΑ σε όσο το δυνατό πιο πολλές μηνιαίες δόσεις μπορούν και μέσω των διευκολύνσεων τμηματικής καταβολής.