Η συμφωνία μεταξύ ΔΕΠΑ Εμπορίας, AKTOR και αμερικανικής Venture Global, που υπεγράφη την περασμένη εβδομάδα, σηματοδοτεί μια επιχειρησιακή και γεωπολιτική αναβάθμιση για την Ελλάδα. 

Η συμφωνία βάζει την Ελλάδα στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη ως «παίκτη» και ως διαμετακομιστικό κέντρο και υπό το πρίσμα αυτό έχει σημαντική γεωπολιτική αξία, καθώς ενισχύει την στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ, αλλά την ίδια στιγμή εμπεριέχει και ρίσκα που συνδέονται με το υψηλότερο κόστος του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ σε σχέση με το ρωσικό, το οποίο σταδιακά προβλέπεται να εκτοπιστεί από την ευρωπαϊκή αγορά. 

Το 20ετές συμβόλαιο προβλέπει προμήθεια τουλάχιστον 0,5 εκατομμυρίων τόνων LNG ετησίως από τις ΗΠΑ, με δυνατότητα επέκτασης έως 1,5 εκατομμύριο τόνους, αξίας έως 25 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το υγροποιημένο αέριο θα διοχετεύεται μέσω του Κάθετου Διαδρόμου προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία. Η συμφωνία μετατρέπει την Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο εισόδου αμερικανικού φυσικού αερίου στην ΕΕ, ενώ απεξαρτά τη Νοτιοανατολική Ευρώπη από τη ρωσική ενεργειακή κυριαρχία, ωστόσο ανοίγει νέα ρίσκα αστάθειας τιμών και γεωπολιτικών εντάσεων, καθώς μειώνεται η εξάρτηση από τη Ρωσία, αλλά αυξάνεται η εξάρτηση από τις ΗΠΑ.

Συμφωνία ΔΕΠΑ-AKTOR για Αμερικανικό LNG: Πύλη για το αμερικανικό LNG στην Ευρώπη

Το τραπέζι διαπραγματεύσεων της Αθήνας έγινε στις 6 Νοεμβρίου 2025 σημείο καμπής για την ενεργειακή χάρτογραφία του ανατολικού ευρωπαϊκού χώρου. Εκεί υπεγράφη μια συμφωνία που όχι απλώς ενώνει τρία ονόματα—ΔΕΠΑ Εμπορία, AKTOR και Venture Global—αλλά αναδιοργανώνει τις γεωπολιτικές και οικονομικές ευθυγραμμίσεις ενός ηπείρου που ακόμη αγωνίζεται να ξεφύγει από τη ρωσική ενεργειακή σφαίρα.

Δεν πρόκειται για έναν απλό εμπορικό όρο. Η ATLANTIC-SEE LNG TRADE A.E., η κοινή εταιρεία όπου ο AKTOR κατέχει 60% και η ΔΕΠΑ Εμπορίας 40%, δεσμεύεται σε μια δυο-δεκαετή μαραθώνια συμφωνίας που αρχίζει την 1η Ιανουαρίου 2030. Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά: τουλάχιστον **0,5 εκατομμύριο τόνοι LNG ετησίως**, με δυνατότητα φόρτωσης έως 1,5 εκατομμύριο τόνους—δηλαδή περίπου 0,7-2,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως.

Για να κατανοήσουμε το μέγεθος: η ελάχιστη ποσότητα των 0,5 εκατομμυρίων τόνων αντιστοιχεί σε περίπου 11% της συνολικής ελληνικής κατανάλωσης φυσικού αερίου (που ανήλθε σε 6,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2024), ενώ η μέγιστη ποσότητα μπορεί να φτάσει το 33% της ελληνικής κατανάλωσης.

 Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου η κατανάλωση φυσικού αερίου το 2024 ήταν περίπου 300 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, η συμφωνία αντιπροσωπεύει το 0,23%-0,69% της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης. Ωστόσο, η πραγματική της σημασία φανερώνεται όταν εξετάσουμε τον Κάθετο Διάδρομο: οι χώρες-στόχοι (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία) κατανάλωσαν 51 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2024, με πρόβλεψη για 68 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2030. Έτσι, η συμφωνία καλύπτει 1,4%-4,1% της τρέχουσας κατανάλωσης του Διαδρόμου, ποσοστό που μπορεί να φτάσει το 3% των αναγκών του 2030.

Ποιος είναι ο προμηθευτής; Η Venture Global LNG, ένας αμερικανικός κολοσσός με έδρα τη Λουιζιάνα, που έχει ήδη κατακτήσει θέση ως ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς LNG του πλανήτη. Το αέριο προέρχεται από τις μονάδες υγροποίησης της Calcasieu Pass και Plaquemines στη Λουιζιάνα και φθάνει στην Ελλάδα μέσω των τερματικών σταθμών Ρεβυθούσας και Αλεξανδρούπολης. Από εκεί, ακολουθεί ένα γεωγραφικό οδοιπορικό που αναμένεται να αναβιώσει ολόκληρες περιοχές: ο Κάθετος Διάδρομος, η νέα ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής ενεργειακής αρχιτεκτονικής, μεταφέρει φυσικό αέριο προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία.

Η οικονομική διάσταση είναι μεγαλόπρεπη: τα 25 δισεκατομμύρια ευρώ που εκτιμούν ότι θα ρέουν διαμέσου της συμφωνίας κατά τη διάρκειά της αποτελούν ένα ηχηρό επιχειρηματικό σήμα. Τρία Μνημόνια Κατανόησης υπεγράφησαν παράλληλα με φορείς της Ρουμανίας (Transgaz, Nova Power & Gas) και της Ουκρανίας (Naftogaz), με την τελευταία να εκδηλώνει ενδιαφέρον αγοράς έως 0,7 εκατομμυρίων τόνων ετησίως για δυο δεκαετίες.

δεν είναι μια συνηθισμένη εμπορική συμφωνία. Είναι η πρώτη μακροχρόνια συμφωνία LNG του είδους της μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, και γενικότερα της ολόκληρης Νοτιοανατολικής Ευρώπης με προμηθευτή από τις ΗΠΑ. Μεταμορφώνει την Ελλάδα από αγοράστρια σε κόμβο εμπορίας, από παθητικό δέκτη φυσικού αερίου σε ενεργό διανομέα προς τη Μέση Ανατολή της Ευρώπης.

Ο χρόνος δεν είναι τυχαίος. Η Ευρώπη, που μόλις δύο χρόνια πριν σοκαρίστηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έχει υποχρεωθεί σε μια ενεργειακή αναδημιουργία. Το 2021, το ρωσικό φυσικό αέριο αποτελούσε το 35% των ευρωπαϊκών εισαγωγών. Σήμερα, μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, καταλαμβάνει μόλις το 8%. Η ΕΕ μείωσε τη συνολική της κατανάλωση φυσικού αερίου από περίπου 350 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2022 σε 295-300 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2024—μια πτώση 15-20%. Η κενή θέση έχει αναπληρωθεί—αλλά με τιμή. Οι ΗΠΑ έχουν γίνει ο δυνάστης των αμερικανικών εξαγωγών LNG, προμηθεύοντας σχεδόν το 45% των ευρωπαϊκών αναγκών το 2024.

"Η Ελλάδα βρισκόταν στο τέλος ενός ενεργειακού συστήματος κυριαρχούμενου από τη Ρωσία", δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Chris Wright κατά την υπογραφή της συμφωνίας. "Σήμερα, μετατρέπεται σε σημείο εισόδου για το αμερικανικό φυσικό αέριο στην ευρωπαϊκή αγορά". Ο Κάθετος Διάδρομος, που συνδέει Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, παίρνει τώρα αληθινό νόημα ως υπερχώρα ενεργειακής κυκλοφορίας.

Η Ελλάδα γεωπολιτικά ανυψώνεται. Από περιφερειακή χώρα που κάθεται σε άκρη του ενεργειακού χάρτη, γίνεται δυναμικός κόμβος. Τα τερματικά της, Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη, αναμένεται να δούν αυξημένη δραστηριότητα και εισόδημα. Η ετήσια εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα εκτιμάται σε 7-7,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, εκ των οποίων περίπου 6-6,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα καλύπτονται από LNG. Η νέα συμφωνία θα μπορούσε θεωρητικά να καλύψει από το ένα έκτο έως το ένα τρίτο αυτών των αναγκών, ανάλογα με το επίπεδο υλοποίησης.

Ο όμιλος AKTOR και η ΔΕΠΑ Εμπορίας συνδέουν τα χέρια τους σε ένα επιχειρηματικό στοίχημα με πολλαπλά κέρδη. Για δυο δεκαετίες, διατηρούν σταθερές ταμιακές ροές—υπό την προϋπόθεση ότι όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο. 

Τρίτος νικητής, η Venture Global, επεκτείνει το δίκτυο μακροχρόνιων συμβολαίων της στην Ευρώπη, ασφαλίζοντας αποδόσεις και σημαίνοντας τη θέση της ως ενός κύριου παίκτη του παγκόσμιου LNG.

Και μετά υπάρχουν οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης—Βουλγαρία, Ρουμανία, ιδίως Ουκρανία, ένα κράτος σε πόλεμο που υπό κανονικές περιστάσεις δεν θα ανησυχούσε για LNG, αλλά τώρα βλέπει την ασθενέστερή της πύλη εισόδου για φυσικό αέριο ανοιγμένη. Διαφοροποίηση, μη εξάρτηση από τη Ρωσία, μείωση του ρίσκου διακοπής.

Οι ΗΠΑ, τέλος, πετυχαίνουν ένα γεωστρατηγικό και εμπορικό στοίχημα: αντικαθιστούν τη ρωσική ενεργειακή επιρροή με τη δική τους,  και ασφαλίζουν μακροχρόνιες εξαγωγές για τη βιομηχανία τους.

Γεωπολιτικά: Η εξάρτηση από τη Ρωσία απλά μετακομίζει, δεν εξαφανίζεται. Αντικαθιστά τη ρωσική κυριαρχία με αμερικανική. Η πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ, μια πιθανή αλλαγή στάσης, ή ακόμη και τεχνικά προβλήματα στις αμερικανικές εγκαταστάσεις μπορεί να διαταράξουν τη σχέση. Σημαντικότερα: η Ρωσία δεν κάθεται αδρανής. Δύο δεκαετίες συμφωνίας που οδηγούν αμερικανικό φυσικό αέριο προς τα ουκρανικά σύνορα θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως επιθυμητή εχθρική δράση από τη Μόσχα. Κάτι τέτοιο μπορεί να πυροδοτήσει νέα επιθετικότητα από την πλευρά της Ρωσίας.

Οικονομικά: Το LNG είναι δραματικά ακριβότερο από το φυσικό αέριο που ρέει μέσω αγωγών. Η Ευρώπη έχει αντικαταστήσει το φθηνό ρωσικό αέριο με ακριβό αμερικανικό—ένα επιδοτούμενο κόστος που σηκώνουν οι καταναλωτές και οι βιομηχανίες. Η Ελλάδα πλήρωσε μερικές από τις υψηλότερες τιμές για εισαγόμενο LNG ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ για το 2024, καταβάλλοντας κατά μέσο όρο 53 ευρώ ανά μεγαβατώρα για εισαγόμενο LNG από τις ΗΠΑ, ποσό σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, που ήταν 34 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Οι τιμές spot του LNG στη Βόρεια Ασία κυμάνθηκαν το 2024 γύρω στα 11-13 δολάρια ανά εκατομμύριο θερμαϊκές μονάδες, κάτι που καθιστά το LNG εμπορικά μη ανταγωνιστικό σε σύγκριση με αγωγούς.

Κι ακόμη χειρότερα: οι αναλυτές προβλέπουν απότομη αύξηση της προσφοράς LNG από το 2026, καθώς νέες εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ τίθενται σε λειτουργία. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια πραγματική "φούσκα" στην αγορά—κάτι που ποτέ δεν είναι καλό για τους αγοραστές που δεσμεύονται σε μακροχρόνιες τιμές. 

Παράλληλα, η κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ αναμένεται να μειωθεί κατά 25% έως το 2030 σύμφωνα με το σχέδιο REPowerEU, υποδηλώνοντας μια αγορά που συρρικνώνεται. Η κατανάλωση φυσικού αερίου για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ έχει μειωθεί κατά 26% από το 2021, με τις ανανεώσιμες πηγές να αποτελούν πλέον το 47-50% του ενεργειακού μείγματος.

Επιχειρηματικά: Η ATLANTIC-SEE LNG TRADE δεσμεύεται σε δυο δεκαετίες σε ένα ασταθές περιβάλλον. Η ζήτηση δεν είναι εγγυημένη. Η ανάπτυξη ανανεώσιμων ενεργειών και η πράσινη μετάβαση της Ευρώπης μπορεί να μειώσουν δραστικά τη ζήτηση για φυσικό αέριο μεσοπρόθεσμα. Τα λειτουργικά ρίσκα είναι βαριά: διακοπές σε Ρεβυθούσα ή Αλεξανδρούπολη, προβλήματα στον Κάθετο Διάδρομο, καθυστερήσεις στις παραδόσεις από τη Venture Global μπορεί να επηρεάσουν την εκτέλεση της συμφωνίας.