Η Τράπεζα της Ελλάδας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις υπερβολικές προσδοκίες που δημιουργούνται από τη μείωση του ΦΠΑ ως μέτρο για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Όπως προκύπτει από τη νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο 60ό τεύχος του Οικονομικού Δελτίου, η επίδραση τέτοιων μέτρων είναι περιορισμένη, ειδικά όταν πρόκειται για προσωρινές παρεμβάσεις.

Η μελέτη, με τίτλο «Μεταβολές του ΦΠΑ και πληθωρισμός: μια εμπειρική και θεωρητική ανάλυση για την ελληνική οικονομία», καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η απλή μείωση των συντελεστών ΦΠΑ δεν αρκεί για να περιορίσει αποτελεσματικά τις πληθωριστικές πιέσεις στην ελληνική αγορά.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, Γεώργιο Παλαιοδήμο και Δημήτρη Παπαγεωργίου, ο ΦΠΑ μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο πολιτικής μόνο αν ενταχθεί σε ένα συνολικό πλαίσιο οικονομικής παρέμβασης. Αυτό το πλαίσιο πρέπει να περιλαμβάνει διαρθρωτικές αλλαγές που ενισχύουν τον ανταγωνισμό στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και περιορίζουν τις στρεβλώσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν στην ελληνική οικονομία.

Οι συντάκτες εξηγούν ότι μόνο όταν οι μειώσεις του ΦΠΑ συνοδεύονται από βελτίωση του θεσμικού περιβάλλοντος και άνοιγμα της αγοράς, μπορούν να επιφέρουν ουσιαστική και βιώσιμη αποκλιμάκωση των τιμών.

Ένα ακόμη εύρημα της μελέτης είναι ότι οι μόνιμες μειώσεις στον ΦΠΑ είναι πιο αποτελεσματικές από τις προσωρινές. Ο λόγος είναι ότι ενισχύουν την αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής και διαμορφώνουν θετικότερο κλίμα προσδοκιών τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις.

Αντίθετα, οι βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις θεωρούνται λιγότερο πειστικές, συχνά δεν μετακυλίονται επαρκώς στις τελικές τιμές και δεν αλλάζουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά των καταναλωτών ή των παραγωγών.

Το τελικό συμπέρασμα των ερευνητών είναι σαφές: η μείωση του ΦΠΑ από μόνη της δεν αρκεί. Η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από το ευρύτερο οικονομικό, θεσμικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Χωρίς παράλληλες παρεμβάσεις που να ενισχύουν τον ανταγωνισμό και να εξαλείφουν τις στρεβλώσεις, τα αποτελέσματα παραμένουν μερικά και προσωρινά.

Γι’ αυτό, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, η αξιοποίηση του ΦΠΑ ως αποπληθωριστικού εργαλείου προϋποθέτει να ενταχθεί σε ένα ολιστικό σχέδιο οικονομικής πολιτικής και όχι να χρησιμοποιείται αποσπασματικά.